Peynir hakkında ilginç gerçekler
Genellikle sabah kahvaltılarında tükettiğimiz peynir; Fransızlar tarafından her öğün yenilebilir. Peynir’in M.Ö 800’lü yıllarda göçmen Türkler tarafından yapıldığını; İngiltere’de yaklaşık 700 çeşit peynir üretilirken Türkiye’de bunun 30 çeşit olduğunu biliyor muydunuz? Peynir kelimesi Kökeni Türkçedir. İlk kez Memluk Türkçesi’nde benir, penir, beynir olarak geçmiştir. Yazılı olarak en eski öz Türkçe karşılığı ise Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılan Dîvânü Lugati’t-Türk kitabında geçmektedir; Udma ve udhıtma.
Udhıtmak Uygur Türkçesi’nde uyutmak anlamındadır. Udhıtma udhıttı ise sütü uyutmak, uyumuş süt, peynir anlamında kullanılmıştır.
Tarihi Peynir üretimi kayıtlı tarihin çok öncesinde, koyunların evcilleştirilmesiyle milattan önce 8000 yılına kadar dayanmaktadır. İlk peynirin Orta Doğu insanları ve Orta Asya göçebe Türkleri tarafından yapıldığı düşünülmektedir.
O zamanlar yiyecekleri saklayıcı özelliği nedeniyle hayvanın derisi ya da iç organları kullanılmaktaydı. Bu iç organlardan olan midede (işkembe) saklanan sütün buradaki enzimlerle (kültürle) mayalanması üzerine lor haline gelmesi peynirin ilk oluşumu hakkındaki teorilerden biridir.
İngiltere Peynir Birliğine göre İngiltere’de 700 çeşit peynir bulunmaktadır. Türkiye’de ise en çok kullanılan 30 çeşit öne çıkar. Peynire bu kadar çok çeşitliliği verense kullanılan sütün türü, sütü ayrıştırmak için kullanılan asit ve bakteriler, olgunlaşma süresi ve eklenen aroma ve mayalardan kaynaklanır.
Kanıt Mısır’da bulunan arkeolojik kanıtlar mısır yapımının M.Ö. 2000 yılına dayandığını gösteriyor. Bu peynirler sıcaktan korunması için çok ekşi ve tuzluydu. Avrupa’da yapılan peynirler ise daha serin olduğu için daha tuzsuzdur.
Daha az tuzlu ortamda daha çeşitli faydalı mikrop ve enzim yetişebilmesinden dolayı bu peynirler farklı ve ilginç tatlar içerirler.
Sanat Antik Yunanlılar ve Romalılar peynir yapımını sanata dönüştüren ilk toplumlardı.
Büyük Roma evlerinde sadece peynir yapmak için bulunan özel mutfaklar dahi vardı. Peynire yeni aroma ekleme ve islendirme tekniklerinin geliştirilmesiyle Romalılar bu bilgiyi imparatorluk içinde yaydılar.
İmparatorluğun yıkılmasından sonra yenilikçi rahipler şu an kullandığımız çoğu peynir çeşidinin keşfinde önemli rol oynamışlardır.
Çoğu peynir inek, koyun veya keçi sütünden üretilse de aslında süt veren çoğu hayvandan da üretilebilir ve üretilmiştir.
İsveç’de bir çiftlik geyik peyniri yapmaktadır. Geyiklerde süt salgılama periyodu çok kısadır. Bu çiflikteki 3 geyikten yılda 300 kg peynir elde edebiliyorlar. Bu peynirin fiyatı ise kg başına 1000$.
En çok tüketen ABD, dünyada en fazla peynir üreten ülke.
En fazla peyniri ABD tüketse de Yunanistan ve Fransa kişi başına en fazla peynir tüketen ülkeler arasında.(Yılda ortalama 25kg). Aynı yıl baz alındığında bu rakam ABD’de 14 kg Türkiye’de ise 6 kg’dır.
Peynir kokusu ve ayak Limburger peyniri çoğunlukla güçlü ve hoş olmayan kokusuyla ünlüdür.
Bunun nedeni ise brevibacterium linens adlı bakteridir. Bu bakteri insan derisinde de bulunan ve kokuya neden olan bakteridir.
Fondü Peynir fondü yerken dibinde kalan kısma yer ayırmayı sakın unutmayın. Bu kalan çıtır ve lezzetli peynir katmanı için söylenen birçok efsane vardır.
İsveç dilinde ‘rahibe’ anlamına gelen ‘religieusa’ adlı bu katmanın fondüyü bulan rahipler tarafından böyle adlandırıldığı düşünülüyor.
Peynir için sarf edilen sözler: ‘Bir penir sizi hayal kırıklığına uğratabilir. Mat, naif yada aşırı sofistike olabilir. Ama yine de ordadır sütün sonsuzluğa olan sıçrayışı’ (Amerikalı yazar ve editör Clifton Fadiman) ‘Peynir olmadan biten bir akşam yemeği çok güzel olan bir kadının tek gözünün olmasına benzer’ (Fransız avukat ve politikacı Jean-Anthelme Brillat-Savarin)
‘Bir çok geceler peynir düşledim, çoğunlukla eritilmiş’ (İskoç roman, şiir, gezi yazarı Robert Louis Stevenson) ‘246 çeşit peyniri olan bir ülkeyi nasıl idare edebilirsin?’(Fransız general ve başkanı Charles De Gaulle)
